فلفل کوهی
توسط
فلفل کوهی یا پنج انگشت (Vitex agnus‑castus) متعلق به خانواده شاهپسند (Verbenaceae) و طبق آخرین مطالعات، متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. این گیاه بومی مناطق خشک و نیمه خشک مدیترانه ای است و به طور گسترده ای در مناطق گرم و معتدل و نیمه گرمسیری کشت می شود. این گونه معمولاً در زیستگاه های مرطوب رشد می کند؛ مثلاً کناره رودخانه ها و دره ها، زیستگاه های ساحلی، بیشتر در خاک های شنی و آبرفتی خشک شده، مناطق صخره ای نزدیک دریا و گاهی روی دامنه هایی با سنگ های آهکی، در مکان های آفتابی و گرم و درون گودال ها.
بیش از ۲۵۰ گونه از این گیاه در سراسر دنیا – از مدیترانه، جنوب اروپا، آسیای غربی، کریمه، قفقاز، ایران، آفریقای شمالی، آسیای مرکزی، هند و در مکان هایی از ایالت نیویورک آمریکا که از لحاظ آب و هوایی محافظت شده اند – وجود دارد. فلفل کوهی درخت کوچک برگریز یا درختچه ای بزرگ است که تا ارتفاع حدود ۱.۵ – ۲ متر رشد می کند. تنه آن مانند یک نمد سفید است. برگ های پنجه ای معطر آن، ۵ تا ۷ عدد برگچه دارند که شبیه انگشت هستند. رنگ آنها خاکستری – سبز و سطح زیرین آنها روشن تر است. گل های خوشبوی آن به صورت خوشه ای، بنفش متمایل به آبی یا بنفشِ ارغوانی پررنگ هستند.
میوه های این گیاه ریز، خاکستری – قهوه ای، با بافتی سفت و کروی یا دوکی شکل هستند و ۴ دانه شبیه فلفل سیاه دارند. میوه رسیده خشک شده و برگ های خشک شده، قسمت های دارویی این گیاه هستند
برخی از خواص فلفل کوهی:
۱- تنظیم کلسترول خون
۲- تسکین علائم یائسگی
۳- بهبود عملکرد کبد
۴- تنظیم قند خون
۵- افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی
۶- افزایش قدرت باروری
۷- کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
۸- کاهش سردرد و میگرن
نقش پنج انگشت (Vitex agnus-castus) در دنیای زنبورداری هم مهمه:
این گیاه یک منبع شهد و گرده بسیار خوب برای زنبورهای عسل محسوب میشه. چند نکته‌ی اصلی در این زمینه:
گل‌های پنج انگشت در تابستان و اوایل پاییز شکوفه میدن، درست زمانی که منابع دیگه شهد کم میشه، بنابراین برای زنبورها خیلی ارزشمنده.
زنبورها از شهد این گل‌ها عسل تولید می‌کنن. عسل حاصل از این گیاه طعمی ملایم و معطر داره.
گرده‌ی پنج انگشت هم مواد مغذی خوبی برای تغذیه لاروهای زنبور فراهم میکنه.
چون گیاه پنج انگشت گل‌های زیادی داره و مدت نسبتاً طولانی گل میده، یک منبع پایداره برای زنبورها در زمانی که تنوع گل‌های طبیعی کمتر میشه.
همچنین به خاطر مقاومت بالای گیاه در برابر خشکی، در مناطق خشک و نیمه‌خشک هم رشد میکنه و این به زنبوردارها کمک میکنه که در فصل‌های سخت منبع غذایی برای کندوهاشون داشته باشن.
خلاصه:
پنج انگشت باعث میشه زنبورها در اواخر تابستان، که معمولاً شهد کمیابه، همچنان تغذیه کنن و به تولید عسل ادامه بدن.
عسل پنج انگشت (عسل فلفل کوهی) که از شهد گل‌های گیاه Vitex agnus-castus به دست میاد، چند ویژگی جالب داره:
ویژگی‌های ظاهری:
معمولاً رنگ عسل پنج انگشت، کهربایی روشن یا زرد طلاییه. البته بسته به منطقه و پوشش گیاهی ممکنه کمی تغییر کنه.
عطر این عسل خیلی ملایم و گُل‌داره (بوی خاصی داره که با عسل‌های معمولی متفاوته).
طعمش هم لطیف و کمی شیرین‌تر از بعضی عسل‌های دیگه‌ست، بدون ته‌مزه تلخ.
خواص دارویی و تغذیه‌ای:
خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی بالایی داره (مثل خود گیاه پنج انگشت).
ممکنه در تنظیم هورمون‌های زنانه هم به طور غیرمستقیم مفید باشه، هرچند عسلش مثل عصاره گیاه اثر قوی نداره.
برای تقویت سیستم ایمنی بدن عالیه.
به خاطر ترکیبات خاصش، مصرفش برای آرامش اعصاب و کاهش استرس هم توصیه شده.
بعضی زنبوردارها و عطاری‌ها میگن این عسل کمک میکنه به رفع مشکلات قاعدگی یا دردهای پریودی، ولی این موضوع هنوز تحقیقات علمی کامل نیاز داره.
نکته جالب:
چون این گیاه زیاد در مناطق گرم و خشک رشد میکنه، عسل پنج انگشت معمولاً خیلی خالص‌تر از عسل‌هایی هست که از باغ‌های میوه یا مزارع شلوغ برداشت میشن.
بازار تجاری عسل پنج انگشت هنوز خیلی بزرگ نیست، برای همین یه جورایی عسل خاص و کمیابه.
پس یه دستور ساده و سنتی با عسل پنج انگشت بهت میدم که هم برای تقویت بدن خوبه، هم برای آرام کردن اعصاب:
دستور تهیه نوشیدنی آرامبخش با عسل پنج انگشت:
مواد لازم:
۱ لیوان آب گرم (نه جوشیده داغ؛ حدود ۴۰-۵۰ درجه باشه)
۱ قاشق غذاخوری عسل پنج انگشت
۱ قاشق چایخوری پودر دارچین یا چند تکه چوب دارچین
۳-۴ قطره عصاره‌ی طبیعی وانیل (اختیاری)
(در صورت تمایل) چند برگ کوچک نعنا تازه یا چند پر لیمو
طرز تهیه:
۱. آب رو گرم کن ولی نذار بجوشه.
۲. دارچین رو به آب گرم اضافه کن و هم بزن.
۳. عسل پنج انگشت رو اضافه کن و خوب هم بزن تا کاملاً حل بشه.
۴. اگه دوست داری، وانیل یا نعنا هم بنداز توش.
۵. نوشیدنی رو آرام‌آرام و جرعه‌جرعه بنوش.
خواص این ترکیب:
عسل پنج انگشت → تقویت سیستم ایمنی، ضدالتهاب، آرامبخش ملایم
دارچین → گرم‌کننده بدن، افزایش انرژی، کمک به تنظیم قند خون
نعنا یا وانیل → خوشبوکننده طبیعی، آرامبخش عصبی
بهترین زمان مصرف:
شب‌ها قبل از خواب یا وقتی احساس خستگی عصبی داری.
الان برات یه نسخه قوی‌تر و سنتی می‌نویسم که مخصوص تقویت رحم، تنظیم هورمون‌ها و کاهش دردهای قاعدگی هست و پایه‌ی اصلیش عسل پنج انگشته:
نسخه سنتی تنظیم هورمونی بانوان با عسل پنج انگشت
مواد لازم:
۲ قاشق غذاخوری عسل پنج انگشت خالص
۱ قاشق مرباخوری پودر رازیانه (یا رازیانه تازه، نیم کوب شده)
۱ قاشق مرباخوری پودر بادرنجبویه
نصف قاشق مرباخوری پودر زنجبیل خشک (یا رنده‌ی تازه زنجبیل)
۱ لیوان آب گرم (نه داغ)
طرز تهیه:
۱. رازیانه و بادرنجبویه و زنجبیل رو داخل آب گرم بریز.
۲. بگذار حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه دم بکشه (مثل چای).
- وقتی دمنوش کمی خنک شد (گرم بود ولی خیلی داغ نبود)، عسل پنج انگشت رو اضافه کن و خوب هم بزن.
۴. نوشیدنی رو آرام و با آرامش بنوش.
خواص این ترکیب:
عسل پنج انگشت: کمک به تنظیم تخمک‌گذاری و تعادل هورمونی
رازیانه: سرشار از فیتواستروژن طبیعی، حمایت از تعادل هورمون‌های زنانه
بادرنجبویه: آرامبخش قوی، کاهش استرس و اضطراب‌های هورمونی
زنجبیل: ضدالتهاب، کمک به کاهش دردهای قاعدگی
نکته‌های مهم مصرف:
بهترین زمان مصرف این نوشیدنی، از روز ۱۵ سیکل قاعدگی به بعده (تقریبی، بستگی به سیکل هر فرد داره).
روزی یک بار (ترجیحاً عصر یا شب قبل خواب) استفاده بشه.
بهتره این ترکیب رو حدود ۲ تا ۳ ماه پشت سر هم استفاده کنی تا اثرات واقعی رو ببینی.
در زمان بارداری یا شیردهی نباید بدون مشورت پزشک مصرف بشه.
